RPM/YUM/DNF PAKET YÖNETİMİ VE REPOSITORY KONFİGÜRASYONU

Kurumsal Linux sunucularında yazılım kurma, güncelleme, bağımlılıkları yönetme ve harici paket kaynaklarını (Repository) sisteme ekleme süreçleri.

Giriş: CentOS/RHEL tabanlı sistemlerde temel paket formatı **RPM** (Red Hat Package Manager)'dir. **YUM** (Yellowdog Updater, Modified) ve daha yeni olan **DNF** (Dandified YUM) ise RPM tabanlı paketleri otomatik olarak indirip kurarken, karmaşık bağımlılıkları çözen üst düzey yönetim araçlarıdır.

Bölüm 1: DNF (Dandified YUM) ile Temel Paket Yönetimi

RHEL 8/CentOS 8 ve üzeri sistemlerde DNF, varsayılan ve en çok önerilen paket yöneticisidir. Komut yapısı YUM ile neredeyse aynıdır.

Kritik DNF Komutları

**Paket Kurulumu:** Yeni bir yazılım paketini (Örn: `nginx`) bağımlılıklarıyla birlikte kurar.
```
sudo dnf install nginx -y
```
**Açıklama:** `-y` parametresi, tüm sorulara otomatik olarak evet (`yes`) yanıtı verir.
**Paket Güncellemesi:** Tüm sistemdeki güncel paketleri listeler ve ardından yükler. Sistem güvenliği için zorunludur.
```
sudo dnf check-update
sudo dnf update -y
```
**Paket Arama:** Belirli bir anahtar kelimeye (`httpd`) sahip paketleri Repository'lerde arar.
```
sudo dnf search httpd
```
**Paket Hakkında Bilgi:** Bir paketin açıklamasını, sürümünü ve dosya boyutunu görüntüler.
```
sudo dnf info mariadb-server
```
**Paket Kaldırma:** Kurulan paketi ve gereksiz bağımlılıkları sistemden kaldırır.
```
sudo dnf remove nginx -y
```
**Gereksiz Bağımlılıkları Temizleme:** Artık hiçbir paket tarafından kullanılmayan bağımlılık paketlerini temizler.
```
sudo dnf autoremove
```

Bölüm 2: RPM (Red Hat Package Manager) ile Yönetim

RPM, paketleri manuel olarak kurmak, sorgulamak ve kaldırmak için kullanılan temel düşük seviyeli araçtır. Bağımlılıkları otomatik çözmez.

Temel RPM Komutları

**RPM Dosyasını Kurma (Manuel):** İnternetten indirilen bir `.rpm` dosyasını kurmak için. Bağımlılıklar manuel olarak çözülmelidir.
```
sudo rpm -ivh /tmp/jdk-17.rpm
```
**Hangi Pakete Ait Olduğunu Sorgulama:** Sistemdeki bir dosyanın hangi RPM paketine ait olduğunu bulur.
```
rpm -qf /etc/ssh/sshd_config
```
**Kurulu Paketleri Listeleme:** Sisteme kurulu olan tüm paketleri listeler (Genellikle `grep` ile kullanılır).
```
rpm -qa | grep "kernel"
```

Bölüm 3: Repository (Paket Kaynağı) Yönetimi

YUM/DNF, paketleri **Repository** adı verilen merkezi sunuculardan indirir. Harici yazılımlar için yeni Repository'ler eklemek gerekebilir.

Repository Yapısı ve Ekleme

**Mevcut Repository'leri Listeleme:** Aktif olan ve pasif olan tüm Repository'leri listeler.
```
dnf repolist all
```
**Harici Repository Eklemek (Örn: EPEL):** Kurumsal Linux'ta yaygın olarak kullanılan bir topluluk deposu olan **EPEL**'i (Extra Packages for Enterprise Linux) ekleyin.
```
sudo dnf install epel-release -y
```
**Manuel Repository Tanımlama:** Repository dosyaları **`/etc/yum.repos.d/`** dizininde bulunur. Bu dizine manuel olarak bir `.repo` dosyası oluşturarak harici bir kaynağı sisteme ekleyebilirsiniz. (Örn: `mariadb.repo` dosyası oluşturmak.)
```
# vi ile yeni dosyayı açın
sudo vi /etc/yum.repos.d/mariadb.repo
```
**Örnek `mariadb.repo` İçeriği:**
```
[mariadb]
name = MariaDB
baseurl = http://yum.mariadb.org/10.5/centos7-amd64
gpgkey = https://yum.mariadb.org/RPM-GPG-KEY-MariaDB
gpgcheck = 1
enabled = 1
```
**Repository'yi Kontrol Etme:** Yeni eklenen kaynağın çalıştığını ve paketleri listelediğini doğrulayın.
```
dnf repolist
```

Güvenlik Uyarısı (GPG Key): Yeni bir Repository eklerken, paketlerin kaynağının doğruluğunu teyit etmek için mutlaka **GPG Key**'inin doğru olduğundan emin olun (`gpgcheck=1`). Güvenilmeyen bir kaynaktan paket kurmak, sisteme zararlı yazılım bulaştırabilir.

← ÖNCEKİ: AĞ YÖNETİMİ | SONRAKİ: KULLANICI & SUDO →