OTOMATİK GÖREV YÖNETİMİ (CRON JOBS) VE ZAMANLAMA

Linux sunucularında düzenli aralıklarla tekrarlanması gereken komutları ve betikleri (script) yönetme. Crontab dosyasının yapısı, zamanlama formatı ve yaygın Cron Job kullanım örnekleri.

Giriş: **Cron** servisi, Linux'ta zamanlanmış görevlerin ana mekanizmasıdır. Yönetimi, her kullanıcı için ayrı bir dosya olan **Crontab** (Cron Table) üzerinden yapılır. Sunucunun kararlılığı ve düzeni (özellikle yedekleme ve log temizliği) için Cron hayati öneme sahiptir.

Bölüm 1: Cron Servisi ve Crontab Yönetimi

Cron'un düzgün çalışması için `crond` veya `cronie` servisinin aktif olması gerekir (Genellikle systemd altında otomatik çalışır).

Crontab Komutları

**Crontab Dosyasını Düzenleme:** Mevcut kullanıcı (Root veya standart kullanıcı) için crontab dosyasını düzenleyici (varsayılan olarak `vi`) ile açar.
```
crontab -e
```
**Not:** Bu dosya, kullanıcının `Home` dizininde değil, sistem genelinde tutulur.
**Crontab Listesini Görüntüleme:** Mevcut kullanıcının tanımladığı tüm zamanlanmış görevleri görüntüler.
```
crontab -l
```
**Başka Bir Kullanıcının Crontab'ını Düzenleme/Görüntüleme (Root Yetkisiyle):** Başka bir kullanıcının görevlerini yönetme (Örn: `apache` kullanıcısı).
```
sudo crontab -u apache -e
sudo crontab -u apache -l
```
**Crontab Dosyasını Silme:** Mevcut kullanıcının **tüm** zamanlanmış görevlerini siler (Dikkatli kullanılmalıdır!).
```
crontab -r
```

Bölüm 2: Cron Zamanlama Formatı

Crontab'a eklenen her görev (Cron Job), zamanlama için 5 alan (field) kullanır. Komut, en sondaki 6. alana yazılır.

Alan (Field)	Kapsam	Açıklama
1. Dakika (Minute)	0 - 59	Hangi dakikada çalışsın?
2. Saat (Hour)	0 - 23	Hangi saatte çalışsın? (24 saat formatı)
3. Ayın Günü (Day of Month)	1 - 31	Ayın hangi gününde?
4. Ay (Month)	1 - 12	Yılın hangi ayında?
5. Haftanın Günü (Day of Week)	0 - 7	Haftanın hangi gününde? (0 veya 7 = Pazar)

Zamanlama Karakterleri

**\*** (Yıldız): Tüm olası değerler (Her dakika, her saat, her gün).
**\-\** (Tire): Bir aralık belirtir (Örn: `1-5` Pazartesiden Cumaya).
**\,** (Virgül): Belirli değerler listesi (Örn: `6,12,18` sadece bu saatlerde).
**\/X** (Slash): Belirli aralıklarla (Örn: `*/5` her 5 dakikada bir).

Bölüm 3: Örnek Cron Job Konfigürasyonları

Yaygın Kullanım Örnekleri

**Her 15 Dakikada Bir Çalıştırma (Kontrol/Betik):**
```
*/15 * * * * /usr/local/bin/sunucu_kontrol.sh
```
**Açıklama:** Her saatteki 0, 15, 30 ve 45. dakikalarda çalışır.
**Her Gece Saat 02:30'da Çalıştırma (Yedekleme):**
```
30 2 * * * /usr/local/bin/yedekleme_betigi.sh
```
**Açıklama:** Her gün saat 02:30'da çalışır.
**Haftalık Çalıştırma (Pazar Gecesi Saat 00:00 - Raporlama):**
```
0 0 * * 0 /usr/bin/rapor_olustur.py
```
**Açıklama:** Pazar (0) günü saat 00:00'da (gece yarısı) çalışır.
**Çıktıyı Yönlendirme ve Engelleme:** Cron Job'un çalışması sırasında üretilen tüm çıktı (stdout/stderr), varsayılan olarak kullanıcıya e-posta ile gönderilir. Bu, istenmiyorsa çıktı engellenmelidir.
```
# Log temizleme betiğini çalıştır ve çıktıyı tamamen engelle
0 3 * * * /usr/local/bin/log_clean.sh > /dev/null 2>&1
```
**Açıklama:** `> /dev/null` standart çıktıyı engeller. `2>&1` hata çıktısını da standart çıktıya yönlendirir ve o da engellenir.

Bölüm 4: Sistem Çapında Cron (Cron.daily, Cron.hourly)

Sistem çapında otomatikleştirilen görevler (OS güncelleme, log rotate, vb.) genellikle `/etc/cron.d/` ve `/etc/cron.hourly/` gibi dizinlerde tutulur. Buradaki betikler belirli zamanlarda otomatik olarak çalıştırılır.

Sistem Düzeyi Cron Dizinleri

**`/etc/cron.hourly/`:** Bu dizindeki betikler her saat başı çalışır.
**`/etc/cron.daily/`:** Bu dizindeki betikler her gün belirli bir saatte çalışır (Genellikle sabah 04:00 civarı).
**`/etc/cron.weekly/`:** Bu dizindeki betikler haftada bir kez çalışır.
**`/etc/cron.monthly/`:** Bu dizindeki betikler ayda bir kez çalışır.

En İyi Uygulama: Eğer bir betiği sistem çapında (Root yetkisiyle) ve belirli saatlerde çalıştırmak istiyorsanız, bunu `/etc/cron.d/` altına kendi `.conf` dosyanızı oluşturarak yapın. Standart kullanıcı görevleri için ise `crontab -e` kullanın.

SONRAKİ DÖKÜMAN: LINUX SERİSİ TAMAMLANDI! >>